Economi Sylfaenol

Yr Economi Sylfaenol ar Waith: Rhagoriaeth o ran Bwyd y Sector Cyhoeddus 

Yr Economi Sylfaenol ar Waith: Rhagoriaeth o ran Bwyd y Sector Cyhoeddus

Yr Economi Sylfaenol yw asgwrn cefn bywyd bob dydd yng Nghymru, gan ddarparu nwyddau a gwasanaethau hanfodol i bawb. Mae’r rhain yn cynnwys iechyd a gofal cymdeithasol, bwyd, tai, ynni a chyfleustodau, adeiladu, manwerthwyr ar y stryd fawr, a thwristiaeth. Mae’r Economi Sylfaenol yn cael ei chefnogi gan amrywiaeth o fusnesau, ee busnesau bach a chanolig, cwmnïau mawr fel cyfleustodau wedi’u preifateiddio, cwmnïau symudol, ac archfarchnadoedd mawr. Amcangyfrifir bod yr Economi Sylfaenol yn darparu cyflogaeth i bedwar o bob deg o bobl yng Nghymru ac yn cyfrannu at £1 o bob £3 sy’n cael ei gwario yn y wlad. 

Mae economi sylfaenol gref yn sicrhau bod anghenion dynol hanfodol ar gael i bawb, beth bynnag fo’u lleoliad, eu hincwm neu eu statws. Mae cefnogi’r economi sylfaenol yn un o brif flaenoriaethau cenhadaeth Llywodraeth Cymru i gryfhau ac ailadeiladu’r Economi, sy’n ceisio creu cymunedau a busnesau llewyrchus ledled Cymru. Mae Cynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ar yr Economi yn annog cydweithio i fynd i’r afael ag anghydraddoldebau, hybu cynhwysiant, a sbarduno datblygiad economaidd, gan gefnogi penderfyniadau busnes. Gan adeiladu ar lwyddiant Cronfa Her Economi Sylfaenol 2021 Llywodraeth Cymru, nod y Gronfa Cefnogi Cwmnïau Lleol yw cefnogi busnesau lleol i ddarparu’r cynnyrch a’r gwasanaethau sydd eu hangen ar y sector cyhoeddus, gan greu gwell cyfleoedd gwaith yn nes at adref. 

Mae “Cronfa Cefnogi Cwmnïau Lleol” Llywodraeth Cymru wedi ariannu amryw o brosiectau yn y sector bwyd i gynyddu faint o fwyd o Gymru sy’n cael ei weini ar blatiau cyhoeddus. Nod y grant yw cefnogi cynhyrchwyr a chyflenwyr bwyd lleol i ddarparu bwyd lleol, cynaliadwy ac iach i ysgolion, ysbytai a sefydliadau eraill yn y sector cyhoeddus. Drwy hyrwyddo dulliau o gynhyrchu a defnyddio bwyd lleol, gallwn ni gael llai o effaith ar yr amgylchedd ac annog arferion cynaliadwy yng Nghymru. 

Mae Cynnal Cymru yn rhoi sylw i 3 o brosiectau’r sector cyhoeddus sy’n canolbwyntio ar fwyd, pob un yn ceisio cryfhau Economi Sylfaenol Cymru. I ddysgu mwy, gweler isod. 

Felindre

Can Cook

Castell Howell

Yr Economi Sylfaenol ar Waith: Rhagoriaeth o ran Bwyd y Sector Cyhoeddus  Read More »

A person stands with a bag full of vegetables among crates of carrots and other vegetables.

Rhwydweithiau Gallu’r Economi Sylfaenol: Felindre

Ymddiriedolaeth GIG Prifysgol Felindre 

Galluogi system fwyd sy’n barod ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol  

Efallai fod y cysylltiad rhwng bwyd iach a gwellhad cleifion yn ymddangos yn un amlwg, ond yn 2023 aeth staff Ymddiriedolaeth GIG Prifysgol Felindre (Felindre) ati i archwilio’r berthynas hon yn fanylach – ac i gael y manteision mwyaf y gall system fwyd iach eu cynnig i gleifion, staff ysbytai a’r tu hwnt. Mae Chris Moreton, Dirprwy Gyfarwyddwr Cyllid Felindre, yn esbonio mwy. 

Yr Her:  

Mae’r system fwyd bresennol yng Nghymru yn wynebu nifer o heriau sy’n effeithio ar bawb. Mae’r rhain yn cynnwys newid yn yr hinsawdd, colli natur, economi wledig sy’n dirywio, a diogelwch bwyd. 

Ar hyn o bryd, mae amaethyddiaeth yng Nghymru yn gyfrifol am oddeutu 14% o allyriadau nwyon tŷ gwydr Cymru, ac mae’r symudiad tuag at brosesau ffermio mwy dwys, er mwyn diwallu’r newid yn y deiet a’r galw gan ddefnyddwyr, yn gwneud y tir yn llai ffrwythlon, yn cyfrannu at effeithiau negyddol ar yr aer a’r dyfrffyrdd cyfagos ac mae’n un o’r prif ffactorau sy’n sbarduno colli bioamrywiaeth.  

Mae blynyddoedd o ddwysáu mewn amaethyddiaeth wedi gadael cymunedau gwledig yn dlotach ac yn llai sefydlog, ac wedi cael effaith negyddol ar lesiant cymunedau ffermio. Hefyd, mae gorddibyniaeth ar system fwyd fyd-eang sy’n fwyfwy bregus wedi cyfrannu at gynnydd mewn prisiau bwyd, at dlodi bwyd ac at anghydraddoldeb.  

Mae hyn yn ei dro yn cael sgil-effeithiau ar y GIG, ond mae Cymru hefyd yn gweld cynnydd mewn clefydau sy’n gysylltiedig â deiet, sy’n cael ei waethygu gan brinder cynnyrch fforddiadwy, hygyrch a ffres sy’n cael ei fwyta yn y cartref a’r gweithle. Mae’r clefydau hyn yn cynnwys diabetes Math II, canserau, clefydau cardiaidd a fasgwlaidd, strôc, a phroblemau gyda’r cymalau. 

Y Cyfle:  

Mae’r sector cyhoeddus yng Nghymru yn gwario £97 miliwn ar fwyd ar gyfer ysgolion, ysbytai a gofal cymdeithasol, gyda chyllideb fwyd flynyddol Felindre yn unig yn werth tua £222 miliwn. 

Mae Chris yn credu bod gan y GIG yng Nghymru gyfle i arwain y gwaith o hyrwyddo dulliau sy’n gyfrifol yn amgylcheddol ac yn gymdeithasol o gael bwyd ar gyfer y sector cyhoeddus. Drwy gyflenwi bwyd lleol, o ansawdd da ac wedi’i gynhyrchu mewn modd cynaliadwy, gall wella iechyd a llesiant cleifion, staff a’u teuluoedd, yn ogystal â lleihau niwed ecolegol a helpu sector bwyd Cymru i fod yn decach ac yn fwy cydnerth.  

Mae’r genhadaeth hon yn cyd-fynd â nodau Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, menter ‘Prynu Bwyd Addas ar gyfer y Dyfodol’ Llywodraeth Cymru, dyletswydd Felindre i weithredu Caffael Cyhoeddus sy’n Gyfrifol yn Gymdeithasol, ac mae’n cyfrannu at yr uchelgais o gyrraedd Sero Net erbyn 2030.  

Mae’r dyheadau hyn yn atgyfnerthu ei gilydd, ac maent wedi’u cynnwys yn amcanion y prosiect: 
  1. Drwy gael gafael ar fwy o fwyd iach a fforddiadwy gellir cael canlyniadau gwell i iechyd. 
  1. Bydd y gadwyn cyflenwi bwyd yn fyrrach, yn fwy cydnerth, a bydd yn cael cyn lleied o effaith amgylcheddol â phosibl ar yr un pryd â darparu gwerth am arian. 
  1. Bydd gan yr Ymddiriedolaeth fwy o fannau lle gall pobl ddysgu am fwyd a mwynhau bwyd. 
  1. Bydd llai o wastraff bwyd a bydd yr ôl troed ecolegol yn llai. 
  1. Bydd partneriaethau’n arwain at ddatblygu economïau a chymunedau bwyd lleol bywiog. 

Nod Felindre yw gwneud bwyd yn flaenoriaeth llesiant i’w gleifion a’i staff drwy gynyddu mynediad at opsiynau bwyd iach am bris rhesymol yn y gwaith a’r tu hwnt. Mae hyn yn cynnwys cyflwyno “Dydd Mercher Llesiant” a chynllun blwch llysiau – a fu’n llwyddiannus yn ystod y pandemig – i hyrwyddo arferion bwyta iach.  

Caiff y gwaith o ailddylunio bwydlenni ei werthuso, gan ddechrau gyda’r bwyty yng Nghanolfan Ganser Felindre, i edrych ar gyfleoedd i integreiddio cynhwysion tymhorol ac organig, gan ddefnyddio dulliau fel llai o gig a defnyddio prosiectau heb frand i helpu i gynyddu cyllidebau.  

Drwy weithio’n uniongyrchol gyda chyflenwyr, nod y prosiect yw sicrhau bod ffynonellau moesegol ac opsiynau masnach deg hefyd yn cael sylw pan nad oes cynnyrch o Gymru ar gael. Bydd sgiliau, hyfforddiant ac addysg yn elfen allweddol o’r prosiect o ran swyddi sy’n gysylltiedig â bwyd – ee cogyddion a chaffael – i ymgysylltu’n ehangach â’r staff er mwyn helpu’r staff i wneud penderfyniadau gwybodus am fwyd yn y gwaith ac yn eu bywydau’n ehangach. 

Heblaw hynny, drwy ddarparu arweinyddiaeth amlwg drwy ei genhadaeth fwyd, mae Chris yn gobeithio y gall Felindre arwain drwy esiampl yn y sector cyhoeddus yng Nghymru er mwyn helpu i sbarduno cydweithio a chysondeb rhanbarthol o ran cael gafael ar fwyd, annog cynhyrchu bwyd agroecolegol a chanfod cyfleoedd i arloesi. 

Y camau nesaf:  

Datblygwyd y prosiect gyda chymorth Cronfa Cefnogi Cwmnïau Lleol Llywodraeth Cymru, sy’n cefnogi’r gwaith o ddatblygu sectorau sylfaenol allweddol fel bwyd.  

Mae nifer uchel o staff eisoes yn ymuno â’r prosiect, gyda gweithdai i’r staff yn dangos cefnogaeth unfrydol bron i’r genhadaeth fwyd. Mae hyn yn darparu adnodd allweddol ar gyfer negeseuon cyson am fanteision y newidiadau arfaethedig.  

Fel yr eglura Chris, “Bydd negeseuon clir a chyson, a chydweithio â chyflenwyr, cynhyrchwyr a phartneriaid fel Uned Prosesu Canolog Cwm Taf Morgannwg, yn hanfodol i greu’r amodau sy’n galluogi pobl i ymrwymo i newid.”  

Mae Cynllun Gweithredu wrthi’n cael ei ddatblygu i helpu i roi nodau’r prosiect ar waith a’u gwreiddio yng ngweithrediadau Felindre. Er bod rhai dangosyddion perfformiad yn bodoli a bod modd eu mesur yn hawdd, ee canrannau’r bwyd sy’n dod o gyflenwyr lleol, lleihau gwastraff bwyd, staff yn cael mynediad at flychau llysiau, a nifer y diwrnodau y mae cleifion yn ei gymryd i wella ar gyfartaledd,  bydd angen datblygu rhai eraill, gan gynnwys Mesur Canlyniadau a Adroddir gan Gleifion ar gyfer bwyd, a’r Adenillion Cymdeithasol o Fuddsoddi ar gyfer yr economi fwyd leol. 

Mae Chris yn credu bod y dull system gyfan hwn yn angenrheidiol i fynd i’r afael â’r heriau yn y system fwyd bresennol ac i ddangos yr holl amrywiaeth o fanteision y gellir eu darparu drwy ofal iechyd sy’n seiliedig ar werthoedd. Edrychwn ymlaen at roi mwy o wybodaeth wrth i’r prosiect fynd yn ei flaen. 

A red sign with white text Description automatically generatedVelindre University NHS Trust - MediWalesA picture containing text Description automatically generated

Rhwydweithiau Gallu’r Economi Sylfaenol: Felindre Read More »

Rhwydweithiau Gallu’r Economi Sylfaenol: Can Cook

Rhwydweithiau Gallu’r Economi Sylfaenol: Can Cook

Well Fed – MealLockers / Rhaglen Ddi-blastig a Sero Net 

 “Mae pob un ohonom eisiau cael system fwyd sy’n dymuno rhoi bwyd da i blant a phobl. Mae bwyd sydd heb gael ei brosesu’n helaeth yn ymwneud ag iechyd pobl. Rydym yn cyfateb i’r pris ac yn gwella’r ansawdd.” – Robbie Davison, Cyfarwyddwr Can Cook. 

Mae’r fenter gymdeithasol Can Cook yn mynd i’r afael â thlodi bwyd ac arferion bwyta sydd ddim yn iach yng Nghymru drwy ddarparu prydau ffres, maethlon, wedi’u coginio o’r dechrau, am brisiau fforddiadwy. Mae eu rhaglen “Well Fed” yn cynnwys mentrau fel blychau bwyd Coginio yn y Cartref, siopau symudol, a Phryd ar Glud.  

Gyda chefnogaeth gan Gronfa Cefnogi Cwmnïau Lleol Llywodraeth Cymru, maent wedi canolbwyntio’n ddiweddar ar ddatblygu a gwella tair agwedd newydd ar gyflenwi, sef peiriannau gwerthu di-blastig (eatTAINABLE), ‘MealLockers’ a rhaglen lleihau allyriadau Sero Net sy’n integreiddio ynni solar. 

Yr Her 

Un o brif heriau iechyd cyhoeddus Cymru yw tlodi bwyd a chyfraddau gordewdra cynyddol ymhlith plant. Bydd 1 o bob 4 plentyn a aned yn 2022 yn ordew erbyn 5 oed yng Nghymru, ac ni all dros 50% o boblogaeth y DU fforddio basged o gynnyrch ffres. Mae bwydydd sydd wedi’u prosesu’n helaeth (UPF) yn gyffredin yn y fasged wythnosol arferol ac maent hefyd yn amlwg iawn mewn prydau ysgol.  

Mae Robbie yn egluro bod y prosiect wedi digwydd ar ôl canfod bod y rhan fwyaf o’r bwyd sy’n cael ei fwyta gan blant yn yr ysgol wedi cael ei brosesu’n helaeth, er ei fod yn bodloni safonau maeth. “Os yw bwydydd wedi’u prosesu’n helaeth yn helpu ysgolion i gyrraedd safonau maeth, rydym yn y lle anghywir” meddai. “Bwydo plant yn dda sydd bwysicaf i ni. Rydym yn edrych ar bopeth yn y gadwyn gyflenwi i gael gwared ar UPFs, ac i ddechrau y prif mater yn y byd coginio ar raddfa fawr yw’r stociau, y grefis a’r sawsiau.” 

Ar ôl canfod y prif gynhwysyn i’w newid yn eu prydau bwyd – sef stoc – aeth tîm Can Cook ati i ddatblygu dewis oedd heb gael ei brosesu’n helaeth. Yr ateb yw stoc wedi’i wneud o fadarch, o fferm leol, y gellir ei goginio ar raddfa fawr, sy’n aros o fewn y gyllideb, ac sydd â’r un blas a nodweddion â dewisiadau masnachol eraill.  

Dangosodd hyn i’r tîm ei bod yn bosibl dileu cynhwysion UPF. Mae’r holl brydau a ddarperir gan Can Cook bellach yn rhydd o fwydydd wedi’u prosesu’n helaeth, ac mae’r prosiect yn helpu pobl eraill i osgoi’r rhain yn eu deiet ehangach drwy ddysgu pobl sut i goginio o’r dechrau. 

Her arall i dîm Can Cook yw nad yw cymunedau ynysig yn aml yn gallu cael gafael ar fwyd ffres a maethlon. Gall dulliau arlwyo traddodiadol fod yn anymarferol i’r ardaloedd hyn.  

Mae ateb Can Cook yn cynnwys menter i ddosbarthu prydau ffres, iach wedi’u paratoi ymlaen llaw i gymunedau ynysig drwy MealLockers mewn mannau cyhoeddus. Maent hefyd yn datblygu dull gwerthu di-blastig sy’n dosbarthu prydau mewn cynwysyddion dur gwrthstaen i’w rhoi yn y popty meicrodon ac y gellir eu dychwelyd wedyn – sef dull sy’n targedu mannau gwaith ac yn gyfleus a hygyrch i gwsmeriaid, ac sydd ar yr un pryd yn lleihau gwastraff ac ynni wrth ailgynhesu.  

Er mwyn helpu i leihau eu hôl troed carbon eu hunain, mae Can Cook yn symud eu cegin gynhyrchu tuag at Sero Net drwy osod paneli solar erbyn mis Mehefin 2024 i ddibynnu 60% yn llai ar drydan anadnewyddadwy. 

Tua’r dyfodol: 

Mae Robbie yn nodi bod angen ymdrechion parhaus i ddod o hyd i gyflenwyr dibynadwy o gynhwysion di-UPH er mwyn gallu cynhyrchu ar raddfa fawr. Mae hefyd yn credu bod gan fodel MealLockers botensial enfawr i ehangu i ddarparu prydau iach yn effeithlon i fwy o leoliadau, gan gynnwys ysgolion, ysbytai ac ardaloedd gwledig, a gallai dulliau comisiynu’r sector cyhoeddus eu cefnogi. Mae’n egluro: 

“I wneud lles gwirioneddol i iechyd y cyhoedd, mae’n hanfodol bod dulliau comisiynu’r sector cyhoeddus yn symud tuag at hybu a gwarchod ansawdd a gwerth cymdeithasol. Credwn fod angen model bwyd cymdeithasol ar gyfer contractau’r sector cyhoeddus nawr, er mwyn gwneud yn siŵr bod pawb yn gallu bwyta’n dda, beth bynnag fo’u hincwm.” 

Mae tîm Can Cook yn credu bod potensial enfawr i fentrau fel y rhain wneud cyfraniad sylweddol at iechyd y cyhoedd yng Nghymru a’r tu hwnt. Rydym ni yn Cynnal Cymru yn edrych ymlaen at roi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi am hynt y gwaith hwn. 

Robbie Davison – Cyfarwyddwr Can Cook 

Eat Well – Cook Easy - Can Cook

Rhwydweithiau Gallu’r Economi Sylfaenol: Can Cook Read More »

Adnodd Dysgu newydd ar-lein ar yr Economi Sylfaenol 

Adnodd Dysgu newydd ar-lein ar yr Economi Sylfaenol 

Mae’n bleser gan Lywodraeth Cymru gyhoeddi ei bod yn lansio modiwl e-Ddysgu newydd ar Adeiladu Cyfoeth Cymunedol a’r Economi Sylfaenol. Nod yr adnodd ar-lein deniadol hwn yw helpu pobl i ddeall beth yw’r Economi Sylfaenol; y manteision y gall eu cynnig; a sut mae mynd ati i’w chryfhau. 

Ken Skates AS, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru, yn esbonio: 

“Mae’r modiwl e-Ddysgu ar-lein hwn yn offeryn ardderchog i ddeall dulliau gweithio ar sail lle yn well a sut mae Adeiladu Cyfoeth Cymunedol. Maen nhw’n gallu cefnogi a meithrin yr Economi Sylfaenol, sy’n ganolog i’n Cenhadaeth Economaidd. Rydyn ni i gyd yn rhyngweithio â’r Economi Sylfaenol bob dydd, o’r bwyd rydyn ni’n ei fwyta, yr adeiladau rydyn ni’n byw ac yn gweithio ynddyn nhw, a’r gwasanaethau rydyn ni’n eu defnyddio. Mae’n rhan annatod o’n cymunedau a’n gwlad, ac yn gyfwerth â rhyw 40% o’r economi.  

Mae’n hanfodol ein bod yn meithrin y galluoedd a’r sgiliau sydd eu hangen i ymgorffori amcanion Economi Sylfaenol ym mhob rhan o sector cyhoeddus Cymru. Drwy wneud hyn, gallwn gynyddu’r  cyfleoedd i’n cyflenwyr brodorol a datblygu cadwyni cyflenwi gwydn gyda’r sgiliau gorau – gan gadw’r bunt Gymreig yn ein cymunedau.  

I wneud hyn, rydym yn cydnabod bod angen darparu’r cymorth a’r cyfryngau sydd eu hangen ar ein partneriaid yn y sector cyhoeddus.  

Rwy’n falch o gael gweld lansio’r modiwl e-Ddysgu hwn a gobeithio y caiff ei ddefnyddio’n helaeth i gryfhau dealltwriaeth, ymrwymiad a gwybodaeth i helpu ein sectorau sylfaenol i ffynnu.” 

Cwestiynau Cyffredin  

Pa mor hir mae’r modiwl e-Ddysgu hwn yn ei gymryd?  

  • Mae 8 rhan i’r cwrs hwn. Rydym yn argymell cwblhau’r modiwl mewn un eisteddiad, a fydd yn cymryd rhwng 30 a 45 munud.  

Ar gyfer pwy mae’r modiwl?  

  • Mae’r modiwl hwn yn addas ar gyfer pawb – pobl sydd â diddordeb yn y pwnc neu bobl sy’n gweithio yn y sectorau cyhoeddus a phreifat a’r trydydd sector. Rydym yn ei argymell yn arbennig i’r rhai sy’n datblygu polisïau a phrosiectau economaidd, yn ogystal â’r rhai sy’n gweithio ym maes caffael yn y sector cyhoeddus. Mae’r cwrs byr wedi’i gynllunio i wneud i ddysgwyr deimlo’n fwy gwybodus, hyderus a brwd! 
  • Nid oes angen unrhyw wybodaeth arbenigol i ddilyn y modiwl hwn ac mae’n addas ar gyfer unrhyw un sydd â diddordeb yn y maes.  

Sut mae cael rhagor o wybodaeth?  

Adnodd Dysgu newydd ar-lein ar yr Economi Sylfaenol  Read More »

Foundational Economy Community of Practice Research

Economi carbon isel

Nid oes modd cyrraedd hinsawdd sefydlog onibai bod pob rhan o’r economi yn datgarboneiddio ac yn gweithredu o fewn terfynau amgylcheddol. Mae’r adroddiadau hyn yn ystyried y rôl y gallai’r sectorau sylfaenol chwarae o ran ail-ffurfio dyfodol sydd yn fwy hinsawdd-bositif.

Turning rhetoric into reality: decarbonising the foundational economy (2022).

Jack Watkins. The Institute of Welsh Affairs and Centre for Regeneration Excellence Wales.  

Ystyried effaith datgarboneiddio ar economi Cymru (gan gynnwys rhannau o’r economi sylfaenol) a’r potesial am aflonyddu a diweithdra. Mae’r awduron yn amlygu’r diffyg dealltwriaeth o fewn diwydiannau penodol ynghylch eu dyfodol mewn byd sero net, ac yn ystyried gwahanol ffyrdd i’w cefnogi, gan gynnwys cynyddu addysg alwedigaethol a throsglwyddo pwerau pellach i awdurdodau lleol i’w helpu ymateb i gyfleoedd yn lleol, a’u hannog i ffurfio perthynasau cryfach gyda busnes lleol. Mae’r adroddiad hefyd yn ystyried os yw perfformiad Cymru mewn ymchwil ac arloesedd efallai’n cyfyngu ar allu cwmnïau Cymreig newydd i fanteisio ar gyfleoedd sy’n deillio o’r ymrwymiadau sero net.

Lawrlwythwch yr adroddiad: Turning Rhetoric into Reality: Decarbonising the Foundational Economy (IWA)

Serious about green? Building a Welsh wood economy through co-ordination (2020)

Luca Calafati, Julie Froud, Colin Haslam, Sukhdev Johal and Karel Williams. Foundational Economy Research Limited for Woodknowledge Wales.  

Gwaith sy’n dadlau’r angen i ddatblygu’r ‘economi sylfaenol 2.0’; darparu nwyddau a gwasanaethau ar gyfer bywyd bob dydd a fydd hefyd yn diogelu llesiant cenedlaethau’r dyfodol drwy, er enghraifft, ddefnyddio pren ac ynni adnewyddawy yn lle dur, sment a thanwydd ffosil. Mae’r adroddiad yn canolbwytio ar ddatblygu’r economi pren yng Nghymru, a chynnig ffyrdd o gynyddu coedwigo a chreu cynnyrch coed gwerth uchel, megis tai ffrâm pren. Mae’r adroddiad yn defnyddio gwersi a ddysgwyd o Weriniaeth Iwerddon a’r Alban, sydd wedi rheoli coedwigo a phrosesu cynnyrch pren gwerth uchel yn llwyddiannus.

Lawrlwythwch yr adroddiad: Serious About Green? Building a Welsh wood economy through co-ordination (Foundational Economy Research)

Renewable energy in the foundational economy (2020)

Bevan Foundation and RWE Renewables.  

Lawrlwythwch yr adroddiad: Renewable energy in the foundational economy (Bevan Foundation)

Economi carbon isel Read More »

Bocs Bwyd – llwybr gyrfa cynhwysol ym Mro Morgannwg

Mae Bocs Bwyd yn fenter arlwyo, sy’n cael ei rhedeg gan Ysgol Y Deri, mewn cydweithrediad â’r diwydiant adeiladu. Wedi’i ariannu gan arian o Gronfa Her yr Economi Sylfaenol Llywodraeth Cymru, mae’n cynnig amgylchedd ddysgu galwedigaethol i ddysgwyr sydd ag Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), ac yn galluogi Ysgol Y Deri i ddatblygu’r Hyfforddeiaeth Bocs Bwyd. Mae’r prosiect yn anelu at ddatblygu sgiliau ac hyder, ac arddangos gallu pobl ifanc sydd ag anghenion arbennig. Mae’n eu helpu i ddatblygu annibyniaeth a bod yn rhan o’r gweithlu, gweithlu y maen nhw yn aml yn cael eu cau allan ohono.

Ysgol Y Deri yw ysgol addysg arbennig Bro Morgannwg, yn gweithio gyda myfyrwyr rhwng 3 ac 19 oed ar draws y spectrwm cyfan o gyflyrau, gan gynnwys awtistiaeth gweithredu lefel uchel, problemau emosiynol, ymddygiad ac iechyd meddwl ac anawsterau dysgu dwys lluosog.

Mae’r ysgol yn canolbwyntio ar arlwyo fel llwybr galwedigaethol i ddysgwyr 14-19 oed sydd â’r potensial i fod yn economaidd weithgar. Gan atgynhyrchu’r amgylchedd waith, mae gan yr ysgol gegin hyfforddi o safon broffesiynol, a siop goffi steil barista, ar y safle.  Mae llawer o’r myfyrwyr yn gadael yr ysgol gyda chymwysterau a gydnabyddir gan y diwydiant mewn Hylendid Bwyd ac arlwyo Lefel Mynediad a Lefel 1, a chymwysterau cyflogadwyedd, yn cynnwys BTEC. Mae’r ysgol hefyd yn darparu cyfleoedd profiad gwaith mewn lleoliadau arlwyo megis Costa a Farmhouse Inns.

Serch hynny, er gwaethaf eu profiad galwedigaethol a’u cymwysterau, oherwydd eu gallu academig mae llawer o’r myfyrwyr yn cael trafferth cwrdd â’r gofynion mynediad at gyrsiau arlwyo mewn colegau. Hefyd, dim ond ychydig gyfleoedd sydd ar gael iddynt dderbyn cefnogaeth yn y gwaith gan gyflogwyr posibl, i’w galluogi i fanteisio ar y llwybrau gyrfa y mae Ysgol y Deri wedi’u paratoi ar eu cyfer. Felly, er eu bod wedi ennill y cymwyseddau i fod yn rhan o’r gweithlu, mae llawer o’r myfyrwyr yn gadael heb y gobaith o dod o hyd i swydd go-iawn.

Er mwyn mynd i’r afael â’r sefyllfa anodd hon, roedd Ysgol Y Deri wedi gwneud cais at Gronfa Her yr Economi Sylfaenol Llywodraeth Cymru, ac wedi derbyn cyllid am eu prosiect Bocs Bwyd.

Mae Bocs Bwyd yn gegin arlwyo a lansiwyd yn 2019, yn gwasanaethu safleoedd dwy ysgol newydd yn y Barri, a’r ddwy ysgol yn rhan o raglen Ysgolion yr 21ain Ganrif, Bro Morgannwg. Ar wahan i’r rheolwr arlwyo, mae’r gegin wedi’i staffio’n gyfangwbl gan ddisgyblion Ysgol Y Deri a’u staff cymorth.

Adeiladwyd y gegin gyda chefnogaeth y cwmnïoedd adeiladu Morgan Sindall a Bouygues UK; roedd Morgan Sindall wedi darparu’r cynhwysydd cludo ac roedd Bouygues wedi’i adleoli ar amser trosglwyddo a gytunwyd arno. Defnyddiwyd arian o’r Gronfa Her i gefnogi staff ychwanegol. 

Ar ȏl oedi oherwydd COVID, dechreuodd Bocs Bwyd wasanaethu ar y safle ym Medi 2020, yn unol â pholisi gweithio diogel Llywodraeth Cymru ac Ysgol y Deri. Mae’r gegin wedi’i rhannu’n 4 gorsaf waith, sy’n caniatáu i’r disgyblion ddatblygu sgiliau yn amrywio o waith paratoi at olchi llestri, gan ffocysu ar ansawdd, gwerth am arian a maeth. 

Roedd Bocs Bwyd yn fenter newydd ac arloesol i Ysgol Y Deri; menter arlwyo gynaliadwy a gynhelir gan, ond sydd â hunaniaeth ar wahan i, yr ysgol. Roedd hyn wedi golygu bod Ysgol Y Deri yn gallu creu amgylchedd waith go-iawn i’w dysgwyr, a oedd yn cae eu cefnogi a’u gwerthfawrogi fel cyd-weithwyr, yn hytrach na fel myfyrwyr. Yn y ffordd yma roedd hi hefyd y bwysig i dîm Bocs Bwyd eu bod yn cael eu gweld fel café cyffredin, yn hytrach na fel ‘café anghenion arbennig’.

Mae Bocs Bwyd wedi galluogi Ysgol Y Deri i fynd i’r afael â, mewn ffyrdd nad oedd yn agored iddynt cyn hyn, y ffaith bod llawer o’r disgyblion yn methu cael mynediad i goleg neu gyflogaeth wedi iddynt adael.  Roedd y meysydd i’w canolbwytio arnynt yn cynnwys datblygu’r Hyfforddeiaeth Bocs Bwyd a helpu’r disgyblion a’u teuloedd gredu yn eu gallu i fod yn rhan o’r gweithlu.

Mae’r Hyfforddeiaeth Bocs Bwyd yn cyfuno Cymwysterau Sgiliau Hanfodol mewn Llythrennedd a Rhifedd a Gwobrau Arlwyo a Chyflogadwyedd Lefel Mynediad / Lefel 1, yn arwain at ddyfarniad maint Tystysgrif, a chymhwyster Hylendid Bwyd City and Guilds Lefel 1 neu 2. Mae’r Hyfforddeiaeth hefyd y cynnwys lleifaswm o 120 awr o leoliad gwaith yn Bocs Bwyd.

Mae Bocs Bwyd wedi bod yn allweddol i’r ysgol o ran datblygu’r hyfforddeiaeth – mae nid yn unig yn caniatáu i’r ysgol ddarparu lleoliad gwaith gwarantedig, ond hefyd yn golygu ei fod yn gallu teilwra’r lleoliad i sicrhau bod y dysgwyr yn profi’r holl agweddau ar arlwyo, a darparu cymorth ychwanegol, yn ȏl yr angen. Mae hyn yn newid sylweddol i’r profiad gwaith y mae Ysgol Y Deri, yn hanesyddol, wedi medru cynnig i’w fyfyrwyr.

Mantais arall yr hyfforddeiaeth yw ei bod yn paratoi ac yn cymhwyso’r myfyrwyr at waith arlwyo ar lefel uwch na’r hyn yr oedd Ysgol Y Deri yn medru ei ddarparu yn flaenorol. Fel arfer, ni all ieuenctid sy’n gweithio ar Lefel Mynediad gael mynediad at Brentisaethau Sylfaenol, gan eu bod yn gofyn am 5 TGAU. Serch hynny, mae Hyfforddeiaeth Bocs Bwyd yn cynnig ffordd unigryw i bobl fanc ennill cymwysterau galwedigaethol tebyg tra’n gweithio ar Lefel Mynediad, rhywbeth nad yw Ysgol Y Deri wedi gallu cynnig fel pecyn erioed o’r blaen. Erbyn hyn mae 8 dysgwr wedi cwblhau’r Hyfforddeiaeth. Mae Charlie, sy’n hyfforddi yn Bocs Bwyd, wedi cael ei dderbyn ar gwrs arlwyo yng Ngholeg Pen y Bont, ac yn dechrau yno ym Medi 2021, tra bod eraill wedi llwyddo i ennill lleoedd ar gyrsiau arbenigol Lefel 1 mewn sectorau diwydiannol eraill. Mae pob un ohonynt wedi datblygu ffydd mewn llwybr at waith cyflogedig, llwybr nad oeddent, cyn hyn, yn credu ei fod yn agored iddynt.

Mae amgylchedd waith go-iawn Bocs Bwyd yn rhoi cyfle i’r disgyblion arddangos eu doniau i gwsmeriaid sy’n talu, a hynny yn y byd mawr sydd ohoni. Mae hyn, a’r model gwaith a gefnogir (lle mae’r dysgwyr yn cael eu cefnogi a’u gwerthfawrogi fel cyd-weithwyr, yn hytrach na fel myfyrwyr) yn darparu gofod lle y gall y disgyblion ddatblygu eu hunan-gred ac hyder fel aelodau o’r gweithlu. Atgyfnerthwyd hyn gan Hyfforddiant Swyddi, gan gynnwys Cynllunio Person Ganolog, i greu proffil galwedigaethol a llwybrau at waith.

Mae’n bosibl gweld llwyddiant y prosiect yn y maes hwn drwy wrando ar sylwadau’r disgyblion, y rhieni a’r gofalwyr.

“Mae gweitho yn Bocs Bwyd wedi gwella fy hyder pan yn cyfranogi at amgylchedd waith, ac wedi gwella fy sgiliau rhyngbersonol”. Sam, hyfforddai Bocs Bwyd.

Mae’r holl ofalwyr a’r rhieni yn cytuno’n gryf bod eu plentyn wedi ennill mwy o hyder o ganlyniad o fod yn rhan o Bocs Bwyd ac yn cytuno, neu’n cytuno’n gryf, bod gan eu plentyn mwy o obaith ynghylch y dyfodol, ac yn bositif o ran derbyn gwaith cyflogedig. Roedd y rhieni a’r gofalwyr hefyd yn cytuno, neu’n cytuno’n gryf, eu bod nhw hefyd yn fwy gobeithiol ynghylch dyfodol eu plant, ac yn fwy hyderus y byddant yn dod o hyd i waith cyflogedig. 

Er gwaethaf llwyddiannau’r prosiect, mae ei natur arloesol yn golygu bod rhai o’r heriau heb eu datrys, ac mae angen mwy o waith at y dyfodol.

Mae rhai o’r problemau yn cynnwys materion llywodraethu a chyfansoddiadol o ran ysgol yn cynnal busnes. Am y rhesymau addysgiadol a amlinellwyd uchod, ac er mwyn creu model lle y gallai Ysgol Y Deri weithredu prosiect Bocs Bwyd ar sail adennill costau, roedd hi’n bwysig bod Bocs Bwyd yn endyd ar wahan i’r ysgol. Serch hynny, mae masnachu gan ysgolion yn codi problemau yng Nghymru, gan nad yw system ysgolion Cymru wedi’i hacademeiddio, fel yn Lloegr; yno mae’n haws i ysgolion droi’n academi, ac mae gan academi rheoliadau llai caeth o ran masnachu. Mae Ysgol Y Deri yn cefnogi’r ffaith nad yw ysgolion Cymru yn cael eu hacademeiddio ond, serch hynny, mae ‘n golygu bod hi’n eithaf anodd i ysgol gynnal busnes.

Gan weithio gyda Chwmnïau Cymdeithasol Cymru, roedd Ysgol Y Deri wedi llunio cyfansoddiad i gynnal Bocs Bwyd fel Cwmni Cymdeithasol (menter) sy’n gweithredu fel CIC ond, yn hytrach na’i gofrestru gyda Thŷ’r Cwmnïau, mae’n cael ei arolygu gan bwyllgor a gyfansoddir a’i lywodraethu gan reolau cadarn yn yr ysgol. Yr ydym eto i weld hyfywedd hirdymor y datrysiad hwn, gan fod cwestiynau’n codi ynghylch atebolrwydd y pwyllgor, ac mae’r rhain yn cael eu harchwilio gan Gyngor Bro Morgannwg. Os bydd y model yn gweithio, mae’n cynnig model addysg alwedigaethol newydd (a fyddai o ddefnydd ehangach na dim ond ym maes arlwyo) sy’n ariannu, yn rhannol neu’n gyfangwbl, ei gost. Ar hyn o bryd mae’r ysgol yn darparu ‘cymhorthdal’ i Bocs Bwyd drwy ddarparu cefnogaeth swyddfa a’r staff addysgu. Serch hynny, hoffai’r tîm symud at sefyllfa lle y mae’r costau’n cael eu talu gan gymorth grant neu gytundeb lefel gwasanaeth, gyda’r strwythur Cwmni Cymdeithasol yn golygu bod Bocs Bwyd yn gallu ymgeisio am ystod ehangach o grantiau, o’i gymharu â’r hyn y gall yr ysgol ymgeisio amdanynt.

Her arall yw twf a chynaliadwyedd y prosiect at y dyfodol. Mae’r prosiect ar waith ond mae arweinydd y prosiect, Sue Williams, yn cydnabod bod cychwyn prosiectau o’r fath yn aml yn cael ei wneud gan obeithio am y gorau; mae hi am i’r prosiect ddal i fod yn hyfyw ac osgoi bod tîm y prosiect yn suddo dan bwysau’r gwaith. Am 6 mis roedd Bocs Bwyd yn rhedeg dau safle yn gyfochrog, gan ddodi pwysau ar y tîm ond hefyd yn arddangos gallu’r prosiect i dyfu.

Mae gan Bocs Bwyd ddiddordeb mewn dwy agwedd o’i dwf; datblygu model busnes cynaliadwy a’r effaith addysgiadol. Yn fasnachol, maen nhw am fod yn brif gynheiliad i’r diwydiant adeiladu lleol, yn darparu bwyd i weithwyr adeiladu a bod yn rhan bwysig o’r drafodaeth ynghylch gwerthoedd cymdeithasol yn y sector. Yn addysgiadol, mae’r tîm y archwilio a fyddai’n bosibl lletya lleoliadau hunan-ariannu, a p’un ai fyddai modd darparu lleoliadau gwaith i ysgolion arbennig llai o faint, er mwyn eu galluogi nhw i ddatblygu eu hyfforddeiaethau neu brentisiaethau eu hun.

Yn olaf, er gwaethaf eu sgiliau a chymwysterau ychwanegol, nid yw’r llwybr at waith neu addysg bellach i ddisgyblion Bocs Bwyd bob amser yn glir. Mae Sue yn esbonio y bydd gan y dysgwyr sy’n gadael Bocs Bwyd yr holl sgiliau sydd eu hangen yn y diwydiant arlwyo; y broblem yw bod angen arnynt ychydig o gymorth ychwanegol yn y gweithle, a nid yw’r mwyafrif helaeth o gyflwogwyr yn darparu hyn. Felly, mae’r tîm yn ymchwilio sefydlu partneriaeth gyda sefydliad mawr y sector cyhoeddus, gan gydweithio gyda nhw i wella’u gallu i gefnogi phobl sydd ag anghenion arbennig; efallai y bydd modd cynnig gwasanaeth hyfforddwr swyddi, yn gyfnewid am ymrwymiad i dderbyn nifer penodedig o ddisgyblion Bocs Bwyd fel staff. Mae Bocs Bwyd hefyd yn ymchwilio cyllido rhaglen barhaol ar gyfer NEETS, a’u cymhwystra am raglen Kickstart yr Adran Waith a Phensiynau; ar hyn o bryd, nid yw’r disgyblion yn gymwys i dderbyn hwn gan na fyddant wedi bod ar Gredyd Cynhwysol pan yn gadael Ysgol Y Deri.

Ond nid yw’r heriau hyn yn tynnu oddiwrth yr effaith bositif ar y dysgwyr. Mae Sue yn dweud ei bod “wedi’i syfrdanu gan newid meddylfryd y bobl ifanc a oedd yn ymuno â ni”. Newid meddylfryd lle y mae’n bosibl gweithio mewn amgylchedd gyhoeddus sy’n herio dysgwyr ac, wrth wneud hynny, sy’n rhoi cyfle iddynt dyfu.

O fis Medi 2021 mae Ysgol Y Deri yn bwriadu creu dosbarth Bocs Bwyd dynodedig, gyda’r staff addysgu a’r staff cymorth yn cael eu hariannu o gyllideb craidd yr ysgol. Bydd y costau ychwanegol sy’n codi o gynnal y busnes yn cael eu had-ennill o’r gweithgareddau masnachu. 

Mae’r ffigyrau masnachu 12 mis rhagamcanol yn awgrymu elw gros ar werthiant – yn cwrdd â chostau gweithredol ychwanegol Ysgol Y Deri o gynnal menter arlwyo. Mewn cydweithrediad â’r sector preifat, mae Ysgol Y Deri wedi creu busnes sy’n ariannol gynaliadwy a sy’n darparu amgylchedd ddysgu alwedigaethol unigryw ac holistaidd i’w disgyblion. Yn ei dro, mae hyn wedi hybu eu hegni a’u ffydd yn eu gallu i weithio, ac wedi rhoi iddynt lefel uwch o sgiliau a chymwysterau nag oedd yr ysgol yn gallu cynnig iddynt o’r blaen. 

Bocs Bwyd – llwybr gyrfa cynhwysol ym Mro Morgannwg Read More »

“Mae newid yn digwydd pan fod ymddiriedaeth yn bodoli”

United Welsh, Linc Cymru, Melin Homes a Tai Calon yw’r 4 gymdeithas dai sy’n gyfrifol am yr holl dai cymdeithasol ym Mlaenau Gwent – sef 20% o holl stoc dai y sir. Yn 2019 roeddent wedi dechrau ar brosiect i weld a allai grym cyfanswm eu gwariant fod o fudd i’r cymunedau o’u hamgylch.

Roedd cydweithio blaenorol wedi adnabod bod cadwyni cyflenwi adeiladu, a chynnal a chadw, yn feysydd allweddol lle roedd modd targedu gwariant er mwyn cefnogi’r economi leol, a chynnig cyfleoedd am hyfforddiant a datblygu sgiliau, tyfu busnes a chreu swyddi yn lleol. Serch hynny, er mwyn mapio’r cadwyni cyflenwi hyn, a chreu cysylltiadau rhwng cyllidebau a chynlluniau gwaith y 4 mudiad, roedd angen gwneud gwaith dadansoddi gofalus ac adnoddau pwrpasol, ffactorau a oedd yn anodd dod o hyd iddynt ymysgy y gofynion a’r blaenoriaethau a oedd eisoes yn bodoli.

Roedd y partneriaid wedi cyflwyno cais at Gronfa Her yr Economi Sylfaenol, Llywodraeth Cymru er mwyn helpu cyflymu’r cydweithio yma, a dyfarnwyd grant iddynt i gydnabod yr effaith y gallai hyn gael ar fusnesau economi sylfaenol yr ardal. Byddai’r prosiect a gymeradwywyd yn mapio’r cadwyni cyflenwi ar draws y pedwar mudiad, yn adnabod cyfleoedd allweddol i gryfhau gwariant a chyflenwyr lleol, adeiladu gwell perthynas gyda mentrau cymdeithasol a BBaCh, a’u cysylltu gyda’r rhwydweithiau cefnogi busnes presennol.

Un o’r camau allweddol cyntaf i’w cymryd oedd casglu a choladu data cadwyni cyflenwi y 4 partner. Er mwyn gwneud hyn, rhestrwyd a chyfunwyd cyllidebau cynnal a chadw arfaethedig y 4 gymdeithas dai, gan gynhyrchu blaengynllun gwaith 10 mlynedd o hyd, gwerth £90 miliwn. Yna, defnyddiwyd y data i gychwyn sgyrsiau gyda busnesau lleol ynghylch sut y gallai’r gwaith hyn gael ei gyflenwi’n lleol, a chadw cymaint â phosibl o’r gwariant ym Mlaenau Gwent.

Mae’r math hyn o wybodaeth, sef trafod gwerth a maint y cyfleoedd gwaith a fydd, o bosib, ar gael yn y dyfodol, o fudd enfawr i gynllunio busnes, yn arbennig i gyflenwyr llai neu mwy arbenigol. Gall gwybodaeth am gyfleoedd yn y dyfodol fod yn allweddol wrth, er enghraifft, benderfynu a dylid cyflogi aelod ychwanegol o staff neu fuddsoddi mewn hyfforddiant am fath newydd o osodiad neu gynnyrch.

Budd annusgwyl arall y prosiect yw ei botensial i newid y cylch gwaith ‘ffyniant a methiant’ roedd y partneriaeiaid yn ei greu, yn anfwriadol, o bryd i’w gilydd. Dyma un esiampl – yn hytrach na bod un gymdeithas dai yn gofyn i FBaCh amnewid eu holl ffenestri mewn un tymor (ffyniant), a bod gwaith tebyg yn dod i ben am fisoedd lawer nes bod cymdeithas dai arall yn gwneud yr un peth (methiant), erbyn hyn gall y cymdeithasau tai gyfunu eu rhaglenni gwaith er mwyn sicrhau bod gwaith parhaus ar gael.

Yn ogystal â choladu data y gadwyn cynnal a chadw a chyflenwi, roedd y partneriaid hefyd wedi rhannu syniadau a’u rhaglenni presennol er mwyn cefnogi mudiadau cymunedol. Arweiniodd hyn at gyfuno adnoddau’r partneriaid ymhellach – y tro hyn er mwyn cefnogi mannau a mentrau cymunedol yn well drwy’r trafferth y mae COVID-19 wedi’i achosi. Gan gydweithio gyda CLES, Canolfan Gydweithredol Cymru a’r Ffederasiwn Busnesau Bach, mae’r prosiect hefyd wedi gweithio i sefydlu Rhwydwaith Menter Gymdeithasol ym Mlaenau Gwent, a’r gobaith yw y bydd yn parhau ymhell ar ȏl i’r cyfnod grant ddod i ben.

Yn ogystal â chyflawni nodau gwreiddiol y cais a wnaethpwyd i’r Gronfa Her, mae’r cydweithio agosach a hyrwyddwyd gan y grant hefyd wedi dylanwadu ar y gwaith ehangach.
Yn debyg i lawer o gymdeithasau tai, mae’r cymdeithasau tai ym Mlaenau Gwent yn gweithio ar gynlluniau i ddatgarnboneiddio tai drwy waith ȏl-osod. Er fod hyn yn heriol, ac yn golygu y bydd rhaid newid y cynlluniau cynnal a chadw sydd eisoes yn bodoli, mae hefyd yn cynnig cyfle arwyddocaol i gefnogi swyddi newydd, gwyrdd, sy’n talu’n dda, yn yr ardal.

Mae’r bartneriaeth o’r farn bod y ffyrdd cydweithredol o weithio a sefydlwyd yn ystod prosiect y Gronfa Her yn ei galluogi i gynllunio a chyflenwi ȏl-osod mewn ffyrdd sydd, oherwydd eu maint, yn gallu cyflwyno buddion sy’n fwy na’r rhai a welwyd yn ystod y prosiect gwreiddiol. Byddai’n bosibl i’r broses o gyfuno cyllidebau a rhaglenni gwaith fynd mor bell â helpu sbarduno creu diwydiant ȏl-osod lleol newydd drwy allu gwarantu gwaith cyson, sydd wedi’i anelu at gyflenwyr llai a lleol.

Bydd hyn yn cynnwys defnyddio’r perthnasau a ffurfiwyd yn ystod y prosiect gyda’r colegau lleol, BBaCh a’r byd academaidd i archwilio ffyrdd o fynd i’r afael â hyfforddiant a’r bylchau sgiliau sy’n berthnasol i’r gwaith arfaethedig, fel bod modd gwneud y gwaith yn lleol. Gallai hyn fod yn gyfraniad pwysig i gronfa sgiliau y sir sydd, fel llawer o ardaoedd ȏl-ddiwydiannol eraill, yn dioddef lefelau o ddiweithdra sy’n uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol.

Mae’r partneriaid yn cychwyn drwy ȏl-osod 200 o gartrefi; bydd y gwaith yn cael ei ariannu gan grant arall o Lywodraeth Cymru, cynllun a fydd yn ffynhonnell ddysgu sut mae ȏl-osod mewn ffordd sy’n gweithio i’r bobl sy’n byw yn y cartrefi hyny, ac yn cyflenwi’r gwaith gan ddefnyddio BBaCh lleol.

Un o sgil-effeithiau pwysig y gwaith hwn yw Cynulliad Hinsawdd Blaenau Gwent – y cyntaf o’i fath yg Nghymru. Bydd y cynulliad dinasyddion hwn yn caniatâu i breswylwyr lleol lunio cynlluniau datgarboneddio nid yn unig y bedair gymdeithas dai, ond hefyd Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent a phenderfynwyr lleol eraill, gan sicrhau eu bod yn cydfynd â dyheadau bobl lleol. Mae’n ffurfio un rhan o’r dull ymgysylltu cymunedol newydd y mae’r 4 gymdeithas dai wedi’i ddatblygu yn ystod y prosiect.

Mae Steve Cranston, Arweinydd yr Economi Sylfaenol ar ran United Welsh, o’r farn bod y prosiect cychwynnol felly wedi lledu i fod yn rhywbeth llawer ehangach, a fydd yn cael effaith hirdymor ar y ffordd y mae’r partneriaid yn cydweithio, a’u galluogi i wasanaethu eu preswylwyr a’r cymunedau lleol o’u cwmpas yn well .

Mae gan Steve ddau syniad i eraill sy’n gwneud y math yma o waith. Wrth fynd ati i ddatblygu cydweithrediad rhwng mudiadau, mae’n dweud taw ymddiriedaeth yw’r prif ffactor, ac yn esbonio bod “newid yn digwydd pan fod ymddiriedaeth yn bodoli”. Ym mha ffordd mae datblygu ymddiriedaeth? Trwy fod yn agored, yn dryloyw a gwrando.

Syniad arall yw parhau i ffocysu ar yr hyn sy’n greiddiol i’r economi sylfaenol, sef pobl. Darparu gwasanaethau da i bobl, gwasanaethau a gefnogir gan swyddi da. Mae Steve yn dweud bod cynnal sgyrsiau cyson gyda phobl leol a chymunedau, a chanolbwyntio ar wrando ar eu barn, yn hanfodol er mwy sicrhau bod yr adnoddau yn cyrraedd y mannau hynny lle y mae eu hangen.

Yn ȏl Steve, y peth gorau am fod yn rhan o Grofa Her yr Economi Sylfaenol yw “cael yr amser i ffurfio partneriaethau ymddiriedol gyda sefydliadau partner. Ymddiriedaeth yw’r peth mwyaf pwysig, ac ‘rydym wedi darganfod cyfleoedd i greu manteision cyd-fuddiannol hirdymor”.

“Mae newid yn digwydd pan fod ymddiriedaeth yn bodoli” Read More »

Cyngor Torfaen: Cefnogi’r sefydliadau

Yn debyg i ardaloedd ȏl-ddiwydiannol eraill, mae Pont-y-pŵl yn dioddef siopau gwag, prif strydoedd dirywiedig a diweithdra sy’n  uwch na’r cyfartaledd. Mae problemau o’r fath wedi dod yn gyffredin yn dilyn dirywiad y diwydiannau traddodiadol ond mae ffactorau eraill, megis sefydliadau neu bobl nad oes ganddynt unrhyw gysylltiad â’r ardal yn prynu eiddo masnachol fel buddsoddiadau, wedi gwneud y problemau yn waeth ym Mhont-y-pŵl.

Roedd y Cyngor wedi cydnabod bod llawer o bobl yn y dref yn meddu ar fusnesau bach, neu am sefydlu busnes, ac am agor siop yn y dref. Yn aml, roedd eu hymdrechion yn cael eu rhwystro oherwydd diffyg cefnogaeth a’r datgysylltiad rhwng yr hyn a gynigir gan raglenni cenedlaethol a grantiau a’r hyn sydd ei angen gan fusnesau bach, neu fusnesau meicro, ar lawr gwlad.  

Roedd y Cyngor wedi gwneud cais i Gronfa Her yr Economi Sylfaenol, Llywodraeth Cymru, er mwyn ceisio unioni hyn a gosod ynei le cynllun peilot a fyddai’n darparu cefnogaeth seiliedig ar leoedd, lleol iawn i fusnesau bach. Roedd hyn yn cynnwys mentora, cyfleoedd profi masnachu, gofod yn y cyfamser, hyfforddiant, grantiau cychwyn bach a chefnogaeth marchnata. 

Dechreuodd y prosiect peilot, Economi Sylfaenol Torfaen (EST), ym mis Chwefror 2020 gan weithio o ‘hyb waith’ newydd ym Marchnad Dan-do Pont-y-pŵl. Er gwaethaf effaith Covid, mae eisoes wedi cyfrannu at newid gweladwy yn yr ardal. 

Mae Swyddog Prosiect EST, Alyson Jones, o’r farn taw’r unig ffordd o feithrin a chynnig cefnogaeth catalydd i’r mentrau bychain hyn yw drwy geisio gwrando arnynt, a deall eu problemau. Ei cham cyntaf oedd bod yn rhagweithiol, a ffonio busnesau er mwyn cael blas ar y gymuned ac o’r gefnogaeth a oedd ei angen.

Roedd hyn wedi arwain at ystod o fesurau cefnogi, gan amrwyio o’r uchelgeisiol a chymhleth – megis trafod datblygu system gaffael leol – i bethau sylfaenol, ond cwbl hanfodol, megis cyfeirio masnachwyr unigol at wefannau priodol y Cyngor.

Un o’r heriau cynnar a welwyd oedd y rhenti uchel a godir gan landlordiaid nad ydynt yn byw yn y dref, ac nad oes ganddynt y cymhelliad i ostwng eu prisiau neu rannu unedau i ofodau mwy fforddiadwy. Tra bod landlordiaid lleol yn fwy parod i gydweithredu, roedd EST wedi dyfeisio datrysiad arall drwy gynnig lle yn y farchnad dan-do am gost isel (£5/dydd) neu, yn ystod COVID, yn ddi-dâl.  Roedd hyn wedi profi’n allweddol i helpu sawl busnes arloesol, megis Argraffu 3D Woolfall, i ddechrau ar eu gwaith. 

Mae’r prosiect wedi darparu mentora pwrpasol, un-i-un i helpu busnesau ffeindio’u ffordd drwy systemau a phrosesau, a chodi’r hyder a chapasiti i dyfu.

Yn amrywio o gefnogaeth ynghylch cael mynediad at gyllid neu ddod o hyd i gyfrifyddion lleol sy’n cynnig ymgynghoriad am ddim, hyd at help gyda chynlluniau busnes, ffyrlo neu arallgyfeirio oherwydd Covid, mae EST wedi ceisio darparu cymorth pwrpasol i bob buddiolwr. Gan ganolbwyntio ar ‘wneud y gwasanaeth i weithio i’r bobl’ mae hyn wedi cynnwys gwneud galwadau ffȏn i’r rhai sydd wedi’u heithrio yn ddigidol, a mentora o bell y rhai nad ydynt yn gallu fforddio teithio neu sy’n hunan-ynysu.

‘Rydym hefyd wedi trefnu ystod enfawr o ddigwyddiadau ar y cyfryngau cymdeithasol, gan drafod marchnata, caffael lleol a sesiynau Meddyg Busnes.

Un o fuddiolwyr cefnogaeth gan EST yw High Street Fitness, sefydliad buddiant cymunedol yn ymwneud â llesiant a ffitrwydd. Wedi’i sefydlu gan grŵp o hyfforddwyr cymwysedig a meddyg, mae’n darparu campfa cost isel i’r gymuned (gostyngiadau i’r di-waith) yn ogystal â chefnogaeth iechyd meddwl a rhaglen hyfforddiant a chymwysterau.

Roedd EST wedi cefnogi High Street Fitness gyda mentora cychwyn busnes, gan gydweithio gyda Busnes Cymdeithasol Cymru i ddarparu cefnogaeth benodol a dargedir o ran datblygu busnes cymdeithasol. Roedd EST wedi cynnig help pellach drwy ddarparu’r datrysiadau ariannol i gychwyn y busnes, dod o hyd i ofod mewn uned a oedd cwmni New Look wedi’i gadael yn ddiweddar, gorchfygu heriau posibl o ran y Cynllun Datblygu Lleol gan ei fod yn canolbwyntio ar fanwerthu, a chysylltu’r perchnogion gyda’r Awdurdod Addysg Lleol a’r GIG, i’w galluogi i dderbyn presgripsiynau cymdeithasol. Erbyn hyn, mae High Street Fitness yn gallu darparu adnodd cymunedol sydd mawr ei angen yng nghanol y dref, ac yn trafod datblygu cynllun NVQ a allai gynnal mwy o sgiliau a swyddi yr economi sylfaenol yn yr ardal yn y dyfodol. 

Gydag un lygad ar y cynllun ehangach yma, mae EST hefyd wedi cydweithio gyda mudiadau angor lleol i helpu datblygu cadwyni cyflenwi lleol ac archwilio caffael lleol, yn benodol mewn meysydd megis datgarboneiddio, lle y mae sicrwydd ynghylch anghenion y dyfodol. 

Mae cydweithio gyda RSL Bron Afon wedi adnabod bod bylchau sgiliau yn broblem allweddol ac, erbyn hyn, mae EST yn gweithio gyda Phrifysgol De Cymru i ddatrys hyn er mwyn cynhyrchu paneli solar a phympiau gwres yn lleol.

Ar ȏl 13 mis o’r prosiect mae Alyson – unig aelod staff penodedig EST –  wedi cysylltu â dros 375 o fusnesau lleol ac wedi cydweithio gydag ystod eang o bartneriaid traws-sector. Mae Alyson o’r farn taw dull lleol iawn a dynol y prosiect sydd wrth wraidd ei lwyddiant.

Fel mae hi’n esbonio,“mae’n rhaid ichi adeiladu perthynas gyda, ac ennyn ymddiriedaeth, pobl; rhaid i chi rhoi’r cyngor y mae’r bobl yn ymddiried ynddo. Nid yw darparu cefnogaeth ar lefel genedlaethol yn ddigonol os nad oes gan fusnesau lleol yr hyder neu’r gallu i gael mynediad ato”.

Mae darparu’r fath lefel o gyswllt personol – mae Alyson hefyd yn ffonio busnesau yn reolaidd i holi amdanynt, ac i ofyn hynt y busnes p’un ai bod angen cefnogaeth arnynt neu beidio – yn gofyn ymroddiad mawr ac mae’n gallu golygu cost emosiynol.

Un esiampl oedd clywed oddiwrth masnachwr unigol a oedd wedi sefydlu busnes atgyweirio ceir symudol yn 2019 fel ei bod yn gallu ‘rhoi’r gorau i Gredyd Cynhwysol a gwneud gwell bywyd iddi hi ei hun a’i phlant’. Fel busnes cychwynnol nad oedd wedi cofrestru ar gyfer TAW, ac heb adeilad busnes, roedd hi wedi disgyn drwy’r bylchau o ran cefnogaeth Covid-berthnasol, ac wedi’i gadael gyda’r dewis plaen o ofyn i Alyson ‘ Ydw i’n bwydo’r plant neu talu fy nghyflenwr?’.

Cafodd y profiad hwn ei rannu gyda, a’i gyfeirio gan y Cyngor at Lywodraeth Cymru, gan ychwanegu at y galw i beidio anghofio meicro-fusnesau – calon ac enaid Pont-y-pŵl a llwer o drefi eraill y sir –  wrth ymateb i Covid.  Yn y pen draw, a gyda chefnogaeth EST, tu 3 mis wedi iddi gysylltu roedd y masnachwr hwn wedi derbyn cymorth.

Mae’r esiampl uchod yn amlygu rȏl hanfodol, cyfryngol y mae prosiectau o’r fath yn cyflawni o ran cynnal swyddi lleol, a’r teuluoedd sy’n dibynnu arnynt. I Alyson, dyma’r agwedd orau – yn ogystal â ‘gweld y gwahaniaeth enfawr y mae EST wedi’i wneud’ –  o fod yn rhan o gymuned y Gronfa Her.

“Mae’r adborth oddiwrth busnesau lleol wedi bod yn anhygoel – mae pobl yn gwerthfawrogi yn fawr cael rhywun y gallant siarad â, a dod i’w ‘nabod”  mae Alyson yn esbonio. Mae’n ymddangos taw’r person lleol yw’r allwedd, yr elfen ddynol sy’n rhoi’r hyder, yr hyder sy’n absennol o wefan.

Am ragor o wybodaeth, ewch i sianeli cyfryngau cymdeithasol Economi Sylfaenol Torfaen:

LinkedIn

Trydar

Facebook

Cyngor Torfaen: Cefnogi’r sefydliadau Read More »

Cyngor Sir y Fflint: y ffordd y mae ‘meicro-ofal’ yn helpu cryfhau’r economi sylfaenol

Yn debyg i siroedd eraill Cymru, mae Sir y Fflint yn wynebu heriau cydgysylltiedig, sef cyni, poblogaeth sy’n heneiddio a sector gofal sy’n cael hi’n anodd cwrdd â’r galw cynyddol am ofal. Gyda chymorth o Gronfa Her yr Economi Sylfaenol, Llywodraeth Cymru, mae Cyngor Sir y Fflint wedi bod yn peilota datblygiad ‘meicro-ofal’ a leolir yn y gymuned, er mwyn helpu tyfu’r cyflenwad gofal, creu swyddi cynaliadwy sy’n talu’n dda, ehangu’r dewis a chyflenwi gwasanaethau gofal o safon uchel.

Mae’r pandemig Covid wedi amlygu pwysigrwydd gofal cymdeithasol i bobl sy’n agored i niwed ond, wedi dweud hynny, o’i gymharu â phroffesiynau eraill sy’n gofyn am sgiliau tebyg, mae’r gwaith hwn yn aml yn cynnig tâl isel, mae’r amodau gwaith yn heriol ac mae’r cyfleoedd am hyfforddiant a chamu ymlaen o ran gyrfa yn gyfyngedig. Felly, mae recriwtio a chadw staff gofal, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, yn her.

Roedd adolygiad strategol y Cyngor o’r sector gofal yn Sir y Fflint yn 2019 wedi amlygu ‘meicro-ofal’ fel datrysiad posibl i rai o’r heriau hyn. Mae meicro-ofal yn cael ei ddiffinio fel gofal a roddir naill ai gan dîm bach neu unigolyn i nifer fach o gleientod, a hynny fel arfer ar lefel leol.

Mae meicro-ofal yn cynnig nifer o fuddion i ofalwyr a’r rhai hynny sy’n derbyn gofal fel ei gilydd. Mae’r llwyth achosion llai yn golygu bod meicro ddarparwyr yn gallu cynnig gwasanaeth mwy personol a hyblyg i’r bobl hynny sydd yn eu gofal. Mae hefyd yn cael gwared ar yr angen am gyfnodau hir o deithio rhwng cleientod lluosog – teithio sydd yn aml yn ddi-dâl – ac felly’n gwneud y gwaith yn llai o straen, a thalu yn well.

Mae meicro ddarpariaeth hefyd yn cynnig cyfle am hunan-gyflogaeth gan, o bosib, ddenu’r rhai hynny sydd am weithio ar eu liwt eu hunain – megis gofalwyr anffuriol neu bobl sy’n gweithio’n rhan amser – pobl na fyddai, efallai, fel arall wedi meddwl am ymuno â’r proffesiwn gofal.

Felly roedd y Cyngor wedi gofyn i’r Gronfa Her gefnogi prosiect peilot 2-flynedd ar ei hyd i dyfu a chefnogi meicro-ofal yn Sir y Fflint, gyda’r nod o gynyddu’r nifer o ofalwyr yn y sir, a darparu swyddi lleol, cynaliadwy sy’n talu’n dda, ac helpu ateb y galw cynyddol am ofal.

Dyfarnwyd arian yn 2019 am brosiect i gefnogi, yn uniongyrchol, meicro-ofalwyr wrth iddynt gychwyn eu gwaith, drwy gynnig cyngor, cyllid sbarduno a marchnata. Roedd y grant hefyd wedi galluogi’r Cyngor i ddatblygu rhwydweithiau o feicro-ddarparwyr a chreu strwythurau i sicrhau bod eu harfer yn ddiogel, yn gyfreithlon ac o answadd, ac yn galluogi’r awdurdod lleol i gomisiynu gwasanaethau oddiwrthynt yn uniongyrchol.
Mae meicro-ofal ar y fath raddfa yn newydd yng Nghymru. Tra bod Cyngor Sir y Fflint wedi’i ddylanwadu gan waith sy’n cael ei wneud yng Ngwlad yr Haf ac mewn mannau eraill yn Lloegr i gefnogi meicro-ofal, oherwydd bod gwahaniaethau yn y ddeddfwriaeth a modelau gofal rhwng Cymru a Lloegr, roedd rhaid adeiladu model gwreiddiol er mwyn bodoli’r amgylchiadau sy’n berthnasol i Sir y Fflint.
Fel y mae Rob Loudon, un o 2 Swyddog Datblygu Meicro-Ofal yng Nghyngor Sir y Fflint yn esbonio: “Yn Lloegr mae canran uwch o’r bobl sydd angen gofal yn derbyn y Taliad Uniongyrchol i brynu eu gofal eu hunain. Yng Nghymru, mae mwy o’r gofal yn cael ei ddarparu gan asiantaethau comisiynu gofal yr awdurdodau lleol. Mae hyn wedi dylanwadu ar ddatblygiad ein model ni”.
Nod allweddol prosiect Sir y Fflint oedd ehangu’r gofal sydd ar gael yn gyffredinol. Roedd yn gwbl hanfodol ein bod yn darganfod ffordd o ddatblygu’r farchnad meicro-ofal heb beryglu’r ddarpariaeth ofal bresennol a roddir gan asiantaethau gofal a Chynorthwywyr Personol (a gyflogir yn uniongyrchol gan bobl sy’n derbyn y Taliad Uniogyrchol).
Roedd y dystiolaeth o Loegr yn awgrymu bod twf sefydliadau meicro-ofal yn arwain at broblemau cyflenwi yn y sectorau asiantaeth gofal a chynorthwyo personol, gan fod niferoedd sylweddol o weithwyr wedi gadael y sectorau hynny i fod yn feicro-ofalwyr. Mae’n bosibl bod nifer o resymau am hyn, gan gynnwys yr awydd i fod “yn fos arnoch eich hun”, ond hefyd oherwydd bod meicro-ofalwyr yn gallu codi cyfradd fesul awr sy’n sylweddol uwch.
I fynd i’r afael â’r her hon, ac i helpu sicrhau’r canlyniad gorau posib i bob rhanddeiliad, penderfynodd y Cyngor chwarae rȏl ragweithiol wrth gomisiynu meicro-ofal, gan osod cyfraddau fesul awr i’r meicro-ofalwyr a oedd yn darparu gofal, naill ai drwy daliad uniongyrchol, neu drefn comisiynu uniongyrchol.
Penderfynwyd ar gyfradd o £12.63 yr awr ar gyfer 2020/21– swm sylweddol uwch na’r isafswm cyflog o £9.50 yr awr a argymhellir gan y Sefydliad Cyflog Byw – digon i ddenu pobl newydd i’r proffesiwn gofal heb i’r swyddi meicro-ofal gael eu cymryd gan y bobl a oedd eisoes yn gweithio mewn rhannau eraill o’r sector gofal. Roedd y ffaith bod gan y Cyngor reolaeth dros y cyfraddau a godir am wasanaethau hefyd wedi atal ‘codi gormod’, o gymharu â’r gwasanaethau traddodiadol. Roedd hi wedi profi’n anodd sicrhau bod meicro-ofalwyr yn derbyn tâl teg am eu gwaith heb greu’r fath wahaniaeth gyda chyflogau mewn rhannau eraill o’r sector gofal, fel bod niferoedd o weithwyr yn ymadael ag un sector am y llall.
Mae cyfuniad o’r holl fesurau hyn wedi cyfrannu at greu 14 busnes meicro-ofal yn Sir y Fflint, 9 yn fwy nag y ragwelwyd ar y dechrau. Yn ychwanegol, ac o ganlyniad uniongyrchol i brosiect y Gronfa Her, mae 6 arall yn y broses o gael eu sefydlu.

Hyd yn hyn, nid yw un o aelodau staff y meicro-ddarparwyr newydd yma wedi dod o asiantaethau gofal eraill ac, er taw megis dechrau mae’r mentrau hyn, mae Rob o’r farn bod y rȏl weithredol y mae’r Cyngor yn cymryd mewn meicro-ofal yn denu mwy o bobl i weithio yn y sector gofal yn gyffredinol.

Yn ei dro, mae hyn yn cael effaith bositif ar y bobl sydd angen y gwasanaethau gofal. Fel mae Rob yn esbonio “y pwynt sylfaenol yw pe na fyddai’r meicro-ofalwyr hyn ar gael yn Sir y Fflint, byddai dal nifer o bobl ar ein rhestr ofal, yn aros am ofal”. Mewn geiriau eraill, mae meicro-ofalwyr wedi gallu llenwi’r bylchau, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, lle nad oedd gan asiantaethau gofal y capasiti i gwrdd â’r gofynion am ofal.

Gall y Cyngor ymfalchïo yn natblygiad y mentrau newydd hyn sydd nid yn unig wedi denu mwy o bobl i’r proffesiwn gofal, ond wedi gwneud hynny mewn ffordd sy’n adeiladu gwytnwch economaidd lleol drwy gynyddu’r opsiynau am gyflogaeth cynaliadwy, a sy’n talu’n dda, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig.

Er bod y prosiect wedi gosod sylfaen gadarn i feicro-ofal yn Sir y Fflint, mae’r Cyngor yn dal i ddygymod â heriau yn y system – gan gynnwys y mater o drefnu bod gofalwr arall ar gael yn absenoldeb y meicro-ofalwr arferol, er enghraifft oherwydd salwch neu wyliau.
Mae’r ddeddfwriaeth gyfredol yn cyfyngu ar y nifer o bobl y gall meicro-ofalwyr ofalu am cyn bod rhaid iddynt gofrestru gydag Arolygiaeth Gofal Cymru fel asiantaeth gofal cartref. Mae hyn yn ei gwneud hi’n anoddach i feicro-ofalwyr ‘gyflenwi’ ar ran ei gilydd os bydd y nifer o bobl sy’n derbyn eu gwasanaeth yn croesi, hyd yn oed dros-dro, y trothwy cofrestru.
Felly mae helpu busnesau i ddatblygu cynlluniau wrth gefn cadarn yn her, ond yn un y mae tîm Sir y Fflint yn benderfynol o’i ddatrys drwy gydweithio, a thrafod, gyda rhanddeiliaid.
Wrth i’r cynllun peilot nesáu at ei derfyn, mae Rob yn hyderus y bydd y gwaith tyfu meicro-ofal yn Sir y Fflint yn parhau ac, o bosib, yn cynnig model o gyflogaeth gynaliadwy yr economi sylfaenol y gellir ei addasu a’i ailadrodd ar draws Cymru.

Cyngor Sir y Fflint: y ffordd y mae ‘meicro-ofal’ yn helpu cryfhau’r economi sylfaenol Read More »

ELITE Paper Solutions: Adeiladu cysylltiadau rhwng y sector cyhoeddus a menter gymdeithasol

Menter gymdeithasol, wedi’i lleoli ym Merthyr Tudful a sy’n arbenigo mewn rheoli a storio dogfennau a darnio data, yw ELITE Paper Solutions.

Fel mae’r acronym yn esbonio – Equality Linked Into Training and Employment – mae ELITE yn anelu at ddarparu gweithle cwbl gynhwysol i gefnogi’r rhai hynny sydd bellaf o’r farchnad lafur oherwydd, er enghraifft, anabledd, cyflyrau iechyd neu ddiweithdra hirdymor, i ennill sgiliau a swyddi.

Derbyniodd ELITE grant y Gronfa Her i ddatblygu ei fodel ymhellach fel ei fod yn gallu cyflawni contractau ar raddfa fawr, contractau a fyddai, yn eu tro, yn cynnal rhagor o swyddi, sgiliau a chyfleoedd gwirfoddoli. Roedd rhan o’r cynllun hwn yn cynnwys dylanwadu ar randdeiliaid yn y sector cyhoeddus i newid eu harferion caffael fel eu bod yn gallu dyfarnu mwy o gontractau i fentrau cymdeithasol.

Buddsoddwyd yr arian grant mewn eitemau cyfalaf a refeniw er mwyn tyfu’r tîm ac adeiladu capasiti sefydliadol. Roedd hyn yn cynnwys penodi Ymgynghorydd Cyflogaeth i weithio gydag asiantaethau cyfeirio a chyrff cynnal eraill i helpu unigolion i gael mynediad at, a symud ymlaen drwy, gyfleoedd hyfforddiant a chyflogaeth ELITE.

Roedd y buddsoddiadau hyn nid yn unig wedi helpu ELITE i ennill 3 contract mawr o’r sector cyhoeddus ond hefyd wedi’i alluogi i ymateb yn gyflym i newidiadau yn anghenion ei gwsmeriaid oherwydd pandemig Covid, a chynyddu ei refeniw o £90,000, o’i gymharu â’r flwyddyn flaenorol.

Er enghraifft, roedd un contract a oedd i fod i ddechrau ar ffin y cyfnod clo wedi cynyddu, o draean, ei archeb am gynwysyddion oherwydd newid yn ei ddull gweithio, dull a oedd yn cynhyrchu llawer mwy o bapur nag y ragwelwyd. Gyda’r capsiti ychwanegol hyn, roedd ELITE yn gallu cyflenwi’r biniau casglu ychwanegol angenrheidiol.

Ar ben arall y sbectrwmt, mae’r ffaith bod llawer o sefydliadau yn symud o amgylchedd y swyddfa wedi arwain at ymchwydd yn y galw am sicrhau bod gwybodaeth gorfforol ar gael arlein. Mae’r cynnydd cyflym yn y galw am ei wasanaeth sganio cyfrinachol wedi galluogi ELITE i gyflogi naw aelod newydd o staff i helpu yn yr adran sganio.

Mae ELITE hefyd yn falch ei fod wedi gallu tyfu contractau eraill, gan gynnwys y GIG, trwy ymateb i’r galw cynyddol am y gwasanaeth storio archifau y mae’n darparu, i storio cofnodion pwysig yn ddiogel.

Ochr yn ochr â’i lwyddiant masnachol cynyddol, mae’r grant wedi galluogi ELITE i ddatblygu ymhellach ei weithgaredd craidd o gefnogi’r rhai hynny sydd wedi’u hallgáu o gyfleoedd i ennill sgiliau a gwaith. Ers 2015, mae adran fenter gymdeithasol yr Elusen wedi gweithio gyda dros 250 o bobl sy’n dioddef anabledd neu anfantais; ‘rydym o’r farn bod swydd i gael i bawb, waeth beth yw’r gefnogaeth sydd ei angen arnynt.

I roi esiampl, mae Prif Swyddog Gweithredol ELITE, Andrea Wayman, yn dweud “Mae ein adran sganio yn lle gwych ar gyfer y bobl hynny sy’n uchel weithredol ar y sbectrwm awtistig oherwydd yr angen am roi sylw i fanylder, ac ‘rydym yn eu cefnogi nhw i ddatblygu eu sgiliau cymdeithasol, ffactor sydd, o bosibl, yn y gorffennol wedi’u rhwystro rhag ennill cyflogaeth. Mae eu datblygiad wedi creu tîm gwych”.

Yn hyn o beth, mae prosiect y Gronfa Her hefyd wedi arddangos y rȏl y gall mentrau cymdeithasol chwarae yn yr economi sylfaenol. Mae Andrea o’r farn bod modd mabwysiadu model ELITE mewn unrhyw weithle, gan gynnwys BBaCh mwy o faint a’r Sector Cyhoeddus, i alluogi gweithluoedd mwy amrywiol, cefnogi economïau lleol a gwella dealltwriaeth o’r cyfraniad y mae pobl, sydd yn aml yn cael eu hesgeuluso, yn gallu gwneud.

Er mwyn cefnogi derbynwyr grant y Gronfa Her, mae Llywodraeth Cymru hefyd yn gweithredu cymuned ymarfer sy’n dod â phrosiectau at ei gilydd i rannu dysgu ac heriau. Mae Andrea o’r farn bod hyn wedi bod o fudd mawr wrth adeiladu perthynas ac wedi arwain at atgyfeiriadau newydd lluosog, yn ogystal â chleient newydd. Mae hyn hefyd wedi rhoi’r cyfle i ELITE i weithredu fel ‘llais prynu cymdeithasol’, ac i hysbysu, a dylanwadu ar, y rhai sydd yn ymwneud ag ocht bwrcasu y broses caffael.

Wrth sȏn am y Gymuned Ymarfer, roedd Andrea am ddweud, “Ro’n i ddim wedi sylweddoli faint o fonws y byddai’r cymunedau ymarfer yn cynnig i ni. Ro’n i’n meddwl eu bod yn rhyw fath o ȏl-ystyriaeth ond, mewn gwirionedd, mae’n nhw wedi bod yr un mor bwysig i ni ag yr oedd derbyn yr arian grant”.

Wrth i ELITE edrych at y dyfodol, mae ei amcanion yn cynnwys dal i dyfu ac hyrwyddo ei fodel. Bydd hyn yn golygu ennill mwy o gyfleoedd yn y sector cyhoeddus, a pharatoi’r ffordd, fel bod mentrau cymdeithasol eraill yn gallu dilyn yr esiampl.

ELITE Paper Solutions: Adeiladu cysylltiadau rhwng y sector cyhoeddus a menter gymdeithasol Read More »

Scroll to Top
Skip to content