Mae’r Community Care Collaborative (CCC) yn Gwmni Buddiannau Cymunedol ac yn darparu gofal iechyd arloesol ac integredig yng Nghymru.

Wedi’i sefydlu gan y Dr. Karen Sankey yn 2018, ac ar ȏl sylweddoli bod y model gyfredol yn ddiffygiol ar sawl lefel, roedd CCC wedi datblygu gweledigaeth glir iawn parthed â gofal sylfaenol.

Drwy ymchwil a phrofi, darganfuwyd bod cleifion, yn aml, yn mynd at y meddyg gyda phroblem sydd wedi codi oherwydd problem gymdeithasol neu iechyd meddwl, problemau nad yw Meddygon Teulu yn gymwys i ddelio â nhw yn y ffordd orau.

Yn ychwanegol at hyn, credir bod y nifer o gleifion y disgwylir i Feddyg Teulu weld mewn diwrnod, yn ychwanegol at eu dyletswyddau eraill megis dosbarthu meddyginiaethau, yn gwneud darparu gwasanaeth digonol i bob unigolyn yn amhosib.

Fel y mae datganiad cenhadaeth y sefydliad yn dweud, yr ateb i’r broblem yw dull sy’n darparu “model iechyd, gofal cymdeithasol a llesiant amgen ble y mae Meddygon Teulu (meddygon) yn gallu canolbwyntio ar roi gofal meddygol, a ble, drwy gydweithio ar lefel gymunedol gydag asiantaethau eraill a’r cleifion eu hunain, mae anghenion cymdeithasol ac emosiynol cleifion yn derbyn blaenoriaeth sy’n gyfartal â’u anghenion meddygol”.

“I mi roedd y Gronfa Her yn ymwneud â gwneud pethau mewn ffordd wahanol, a chymryd y cyfle i roi tro arni, i weld os y byddai’n gweithio neu beidio”.

Cyn derbyn grant y Gronfa Her, roedd CCC eisoes wedi ennill contractau i dreialu’r model hwn mewn tri phractis yn Wrecsam, ac wedi cael caniatâd i gymryd gofal o’i bractis cyntaf ym mis Medi 2019, gyda’r ail a’r trydydd yn dilyn yn Ionawr ac Ebrill 2020.

Serch hynny, mae derbyn grant y Gronfa Her wedi bod yn hanfodol i alluogi CCC ddatblygu ei syniadau ymhellach ac i sefydlu a recriwtio yn llwyddiannus mewn nifer helaeth o wahanol feysydd ym myd iechyd a gofal cymdeithasol dros y 12 mis diwethaf.

Dywedodd Alison Hil, o Capacity Lab, a oedd wedi helpu dod â’r model yn fyw, “I mi roedd y Gronfa Her yn ymwneud â gwneud pethau mewn ffordd wahanol, a chymryd y cyfle i roi tro arni, i weld os y byddai’n gweithio neu beidio”

Yn y lle cyntaf roedd CCC wedi recriwtio tîm llesiant emosiynol parhaol sydd â phresenoldeb yn y tri phractis, a sy’n anelu at fod yn bwynt cyswllt cyntaf i’r cleifion hynny sydd angen cefnogaeth llesiant arnynt yn syth ar ȏl bwcio apwyntiad.

Yn yr achosion hyn, yr hyn sy’n digwydd, yn gyffredinol, yw bod cleifion yn cael eu hatgyfeirio at sefydliadau iechyd meddwl eraill ac yn gallu bownsio yn ȏl, felly un o brif flaenoriaethau’r tîm yw cwtogi ar atgyfeirio pellach drwy gynnig gwasanaethau mewnol, megis grwpiau cymorth, adolygu meddyginiaethau, asesu’r cof a seicotherapi.

Mae’r mudiad wedi gweld bod defnyddio’r model hwn yn unig wedi cwtogi ar atgyfeirio ymlaen o 57% o’i gymharu â’r cyfnod gwerthuso blaenorol (Ebrill – Medi 2019).

Mae hyn yn golygu bod cleifion nid yn unig yn derbyn ymateb mwy addas, a chyflym, ond bod yr arbedion arian i’r gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol eraill yn debygol o fod yn sylweddol. Roedd gwerthusiad effaith cymdeithasol Tîm Llesiant Emosiynol CCC wedi darganfod ei fod, yn ei 12 mis cyntaf hyd at Dachwedd 2020, wedi darparu gwerth cymdeithasol o fwy nag £1 miliwn, sy’n golygu enillion cymdeithasol ar fuddsoddiad o 6.42:1.

Yn bwysicach fyth i’r rhai hynny sy’n ymwneud â’r cynllun yw’r ffaith bod 33% o’r bobl a gefnogir gan y model (y gofynnwyd iddynt am adborth) wedi dweud y byddant, o bosibl, wedi gwneud i ffwrdd â’u hunain, gan ddangos unwath eto yr effaith gadarnhaol y mae’r model yn ei gael.

Er mwyn cefnogi’r broses atgyfeirio, mae CCC yn cydnabod bod staff y ddesg flaen yn chwarae rȏl hanfodol ym mhroses y claf, gan taw nhw sy’n ymateb yn gyntaf i alwadau, felly roedd wedi buddsoddi mewn hyfforddiant i’w datblygu i fod yn ‘Llyw-wyr Gofal’. Erbyn hyn, mae gan y bobl sy’n gwneud y gwaith yma yr wybodaeth i ymateb i anghenion claf unigol a’u hatgyfeirio at y tîm priodol, yn hytrach nag eu hatgyfeirio yn syth at y Meddyg Teulu.

Oherwydd y galw mawr yn ystod Covid-19, ac ansefydlogrwydd system sydd wedi bod yn ei le am flynyddoedd, mae’r system bwcio yn faes llafur y mae CCC yn dal i weithio arno er mwyn ei wneud mor effeithiol â phosib drwy brofi ac arbrofi parhaus.

Dywedodd Alison, “Roeddwn wedi dechrau gydag eConsult (Lite), ond nid oedd wedi gweithio i ni, felly roeddwn wedi’i newid a’i addasu… mae’n gwella, ond mae hyn yn un o’r pethau nad ydynt wedi ei gael yn iawn hyd yn hyn, ac mae angen i ni weithio’n ddyfal ar y mater”.

Er gwaethaf y rhwystrau a achosir gan y pandemig, mae CCC yn falch iawn o’i gynnydd yn ystod y flwyddyn, er bod meysydd sydd dal angen gwaith arnynt, yn enwedig o ran recriwtio Meddygon Teulu cyflogedig llawn amser.

Er bod CCC wedi llwyddo i gyflogi ambell feddyg rhan-amser, mae Alison yn esbonio taw’r rhwystr enfawr y mae gofal sylfaenol yn ei wynebu yw bod llawer o Feddygon Teulu yn gweithio fel meddyg dros-dro, neu locwm, sefyllfa y mae’n dweud sydd, “o safbwynt cyllidol yn mynd i ddinistrio gofal sylfaenol”.

Wrth iddynt symud tuag at y nod o recriwtio Meddygon Teulu llawn amser ychwanegol yn 2021, mae’r tîm yn hyderus y bydd y model integredig hwn yn profi’n ddeniadol i Feddygon Teulu, gan ei fod yn rhoi iddynt mwy o gyfle i ganolbwyntio ar anghenion meddygol yn unig, ac hefyd i gleifion, gan y byddant yn gallu cael mynediad at ystod llawer ehangach o gefnogaeth yn fewnol.

Wrth i CCC yn edrych at y dyfodol, bydd yn canolbwyntio ei ymdrechion ar recriwtio Meddygon Teulu llawn amser cyflogedig ac adeiladu partneriaethau y tu mewn i Gymuned Ymarfer FECF Llywodraeth Cymru, yn ogystal â gyda mudiadau eraill sy’n gallu helpu atgynhyrchu’r model hwn ar draws Cymru.